Aanpak pestgedrag tegenover lhbti+-leerlingen VO
In oktober 2022 heeft Movisie een onderzoek gepubliceerd over hoe pestgedrag zich manifesteert in scholen tegen lhbti+-leerlingen. In dit onderzoek is met een aantal leerlingen gesproken en zijn ervaringsverhalen opgehaald en vergeleken. Er bleek veel overlap te zijn in ervaringen, die vervolgens ook bevestigd werden door meerdere GSA’s.
Jongeren schamen zich soms om bepaalde onderwerpen te bespreken met een leerkracht, huisarts of een hulpverlener. Voor veel jongeren voelt het veiliger om de ondersteuning online te zoeken, zoals via specialisten die ondersteuning aanbieden via de chat. De anonimiteit helpt jongeren om eerlijker en opener te zijn. In een enquête die ik afnam voor mijn promotieonderzoek gaf 71% van de respondenten aan dat ze meer durfden te zeggen (of typen) via sociale media. Meer dan de helft (58%) haalde kennis over seksualiteit van websites. Vooral ervaringskennis werd hoog gewaardeerd.1
Zoals ook beschreven in het artikel over sociale veiligheid op scholen, komt pestgedrag nog steeds te vaak voor. Óók onder lhbti+’ers. Sterker nog, het veiligheidsgevoel onder lhbti+-jongeren is zelfs verslechterd 23. Een kwart tot één derde van de lhbti+-leerlingen geeft aan gepest te worden, en van die pestgevallen relatief meer door schoolpersoneel dan bij hetero-leerlingen. Zelfmoord onder lhbti+-jongeren ligt ongeveer 4,5 keer hoger dan onder heterojongeren4.
In het rapport vinden we verontruste cijfers, achter elk cijfer zit vaak een vervelende of traumatische ervaring. Deze verhalen zijn nodig om anti-lhbti+-pestgedrag beter te begrijpen. Pestgedrag, dat veel vormen aan kan nemen, van staren tot geweld. Pesten heeft direct invloed op iemands veiligheidsgevoel, en kan voor veel psychisch leed zorgen. Dit gebeurt des te meer, als er niemand is voor het slachtoffer om tegen te praten over het pesten. Volgens dit onderzoek is het gebrek aan het vinden van een luisterend oor en het niet oplossen van het pesten de grootste oorzaak van het gevoel zich ongelukkig te voelen. We zien in de praktijk dat daarbij veel eenzaamheid, psychische klachten en suïcidegevoelens spelen.
De onderzoekers concluderen, in overeenkomst met vorige studies, dat ondersteunende sociale contacten van groot belang zijn voor het veiligheidsgevoel van gepeste lhbti+-leerlingen. Dit is ook wat wij zien. Helaas zijn er heel veel gepeste lhbti+-jongeren die deze contacten niet hebben. Verborgenheid onder lhbti+-leerlingen komt heel nog veel voor. Dit betekent dat er niemand is met wie ze hun nare ervaringen kunnen delen. Wij zien in de praktijk dat dit kan leiden tot veel chronische stress, fysieke klachten en psychisch leed.
In het onderzoek komt naar voren dat GSA’s kunnen zorgen voor het soort sociale ondersteuning waar gepeste lhbti+’ers behoefte aan hebben. Echter zien wij in de praktijk, uit de verhalen van onze ervaringsdeskundigen, dat een deel van de verborgen groep het soms als een te grote drempel ervaart om een GSA te benaderen of daarbij aan te sluiten. In de gesprekken die het Regenboogloket heeft met scholen en GSA’s blijkt dat jongens minder vertegenwoordigd zijn bij een GSA. Niet elke leerling heeft ook de behoefte om zichtbaar met diens seksualiteit en/of gender te zijn, sommige zijn te introvert en voor sommige leerlingen met een andere culturele of religieuze achtergrond is het soms te onveilig. Daarnaast zien we dat lhbti+-kinderen met ASS het fijner vinden om in anonimiteit één op één te kunnen chatten.
Luisterend oorHet Regenboogloket biedt aan (verborgen) lhbti+-leerlingen een veilige en vertrouwde (online) omgeving om hun verhaal te delen met ervaringsdeskundigen en hulpverleners die lhbti+-sensitief handelen. De ondersteuning die wij bieden is informeel en is daarmee laagdrempelig. Op deze manier bieden wij een luisterend oor aan (jonge) mensen die niemand hebben om mee te praten. Zo zorgen wij ervoor dat mensen niet dieper wegzakken in psychisch leed. Onze ondersteuning heeft daarmee een preventieve werking.
Helaas krijgen initiatieven als Paarse Vrijdag of GSA’s niet altijd de kans op zich te manifesteren op scholen. Uit dit rapport blijkt dat het voorkomt dat er leerlingen/leraren zijn die zulke initiatieven beginnen, maar vervolgens niet kunnen doorpakken doordat de directie tegenwerkt. Deze verhalen kwamen ook naar voren tijdens het gesprek dat het Regenboogloket had met leerlingen bij een van de bijeenkomsten tijdens Paarse Vrijdag bij het LAKS. Dit kan om veel redenen zijn, waaronder religieuze bezwaren. Door de de inzet van ons onafhankelijke meldpunt en steunpunt kunnen alsnog leerlingen worden ondersteund waar zich tegenwerking of onveilige situaties voordoen.
- Nelen, W., de Wit, E., Golbach, M., van Druten, L., Deen, C., & Scholte, R. (2018). Sociale veiligheid in en rond scholen. Nijmegen: Praktikon B.V.
- Veiligheidsmonitor 2020-2021: van den Broek, Ramakers, Cuppen & Brukx, 2022
- Kuyper, L. (2015b). Jongeren en seksuele oriëntatie. Ervaringen van en opvattingen over lesbische, homoseksuele, biseksuele en heteroseksuele jongeren. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
- Empowerment through sex education? Rethinking paradoxical policies. Marijke Naezer, Els Rommes & Willy Jansen, 2017
Onderzoek
Ervaringen en aanpak van pestgedrag tegenover lhbtiq+ jongeren in het voortgezet onderwijs
Een veilige omgeving voor lhbtqia+-jongeren / Veiligheidsmonitor
Nieuwsberichten
Lhbti+-leerlingen vaker dan hetero’s gepest door leraren
Lhbti+-scholieren vaker de dupe van pestgedrag door leraren dan heteroleerlingen
Deel jouw ervaringen
We vinden de visie of ervaringen van leerlingen, ouders en onderwijspersoneel belangrijk. Ook kun je ervaringen van onveilige situaties via het meldpunt delen. Bijvoorbeeld als je te maken hebt (gehad) met pestgedrag of te maken hebt (gehad) met een andere onveilige situatie.
Help mee en steun ons werk 